I. Charles'ın Üçlü Portresi "Charles I in Three Positions" - Van Dyck

Flaman ressam Antonis Van Dyck, hayatının önemli bir kısmını İngiliz sarayında, I. Charles’ın kraliyet ressamı olarak geçirmiştir. Kralın, kraliçenin ve soyluların portrelerini yapmış olan Van Dyck İngiliz kraliyetine dair geniş bir portre arşivi oluşturmuştur.

Eserde Kral I. Charles üç ayrı pozisyonda resmedilmiştir. Solda profilden, ortada seyirciyle doğrudan göz göze gelecek şekilde karşıdan ve sağda ise üçte ikilik görünümden resmedilen Kral, Van Dyck’ın birçok diğer portresinde olduğu gibi gerçekçi bir görünüm sergiler. Sivri ve ince yüzü, uzun kahverengi saçları, açık teni, iri gözleri, düşük göz kapakları, uzun burnu ve çenesini öne çıkaran bıyığı ve sivri keçi sakalı ile Van Dyck’ın ölümsüzleştirdiği Charles, bu üçlü portrede de Van Dyck'ın hep betimlediği aynı görünüm ile seyirci karşısına çıkar.

Eserde Charles’ın tek açıdan görünen bir portrede resmedilmek yerine, üçlü bir portreleme ile gösterilmiş olması oldukça sıradışıdır. Bunun sebebi aslında eserin bir portre olarak sergilenme amacıyla değil, bir kılavuz resim ve eskiz niteliği taşımak üzere yapılmış oluşudur. Eserin amacı kralın mermerden bir büstünü yapmak üzere görevlendirilen dönemin ünlü heykeltıraşı Bernini'nin temel alması için Roma'ya gönderilecek olmasıdır. Heykeltıraşa kralın yüzünü farklı açılardan görme olanağı sağlayan eserin bu farklı açıları tek bir tuvalde gösterme yönteminin aslında daha eski bir eserden esinlenildiği düşünülür. Dönemde İngiliz kraliyet koleksiyonunda bulunan İtalyan ressam Lorenzo Lotto'nun (bknz. Beşaret ”Annunciation” – Lotto) Bir Adamın Üç Pozisyonda Görünümü "Portrait of a Man in Three Positions" isimli portresinin Van Dyck'a ilham verdiğine inanılır. Benzer şekilde Van Dyck'ın portresi de daha sonra Fransız ressam Champaigne'in Kardinal Richlieu'nün Üçlü Portresi "Triple Portrait of Cardinal Richlieu" isimli eserine ilham verecektir.

Bir Adamın Üç Pozisyonda Görünümü “Portrait of a Man in Three Positions” – Lotto (1530 civari)

Kardinal Richlieu’nün Üçlü Portresi “Triple Portrait of Cardinal de Richelieu” – Champaigne (1642 civari)

Pek de etkileyici bir görünüme sahip olmayan Kral, Van Dyck'ın ilgi çekici resmetme tarzı ve kullandığı ögelerle olduğundan daha çarpıcı bir görünüme kavuşmuştur. Eserde kralın her bir pozisyonu için farklı asil renklerde (lacivert, kırmızı ve mor) giysiler içinde olduğu görülür. Renklerle birlikte kralın boynundaki dantel işlemeli yakanın da farklı desenlere sahip olması dikkat çekicidir. Görsel olarak etkileyici bu giysileri tamamlamak adına - yine başka portrelerde de yaptığı gibi - Van Dyck sağdaki pozda kralı kulağındaki iri inci küpe görünecek şekilde betimlemiş ve kralın asaletini perçinlemiştir. Giysilerin yanı sıra kraldaki en dikkat çekici öge her üç pozisyonda da boynunda asılı görünen "Most Noble Order of the Garter" isimli sövalyelik nişanıdır. Orta pozisyonda doğrudan görülen nişan, diğer iki pozisyonda da açık mavi renkli kurdelanın varlığı ile vurgulanmıştır. Bu nişan kralın asaletini tastikler. Van Dyck'ın incelikle resmettiği bu ayrıntılar, renklerin ve desenlerin çarpıcılığı ve geriplandaki zengin görünüme sahip gökyüzü, eseri bir eskiz çalışması olmaktan çıkararak bir başyapıta dönüştürür.

Kral Charles döneminde İngiltere Roma ile yakın ilişki içinde görülür Aslında İngiltere'nin Anglikan kilisesi Roma Katolik kilisesinden bağımsızdır . Özellikle katolik olan eşi Henrietta ile dikkati çeken kral, dönemin papası VIII. Urban ile de yakın ilişkiler kurmuştur. İngiliz Anglikan kilisesi ile Katolik kilisesini uzlaştırıp yeniden yakınlaştırmaya çalışan papa, bu sebeple Vatikan'ın resmi heykeltıraşı olarak görev yapan Bernini'yi İngiliz kralının büstünü yapması için görevlendirmiştir.

Eser tamamlanıp Roma'ya ulaştıktan bir süre sonra büst de tamamlanarak Londra'ya gönderilir. Kraliyet çevresi tarafından krala inanılmaz ölçüde benzemesi sebebiyle övgüyle karşılanan büst maalesef uzun ömürlü olmayacak, çıkan bir yangında yok olacaktır. Tıpkı büstü gibi Kral I. Charles'ın yaşamı da oldukça kısa süre sonlanacaktır. 12 yıl sonra çıkan iç savaşlar sonucu ülkede oluşan kargaşadan dolayı parlamento kralın yönetimini yetersiz görecek ve kendisini vatana ihanet suçundan yargılayarak halk önünde idam edecektir.

Konum: Kraliyet Koleksiyonu ”The Royal Collection”, İngiltere
Tarih: 1635-1636
Dönem: Barok
Alt Grup: Flaman Barok